تاریخ مختصر اصلاحات کلیسا
تاریخ مختصر رفرماسیون
نوشته زیر، تاریخ مختصر رفرماسیون در مرحله نخستین آن در قالب یک سال‌شمار است. اصل آلمانی آن در روزنامه سوئیسی «نویه‌تسورشر» چاپ شده است.
سال ۱۵۱۶: انتشار نسخه‌ی کتاب مقدس اراسموس روتردامی
اراسموس روتردامی (Desiderius Erasmus)، دانشمند انسان‌باور قرن پانزدهم، در شهر بازل سوئیس نخستین نسخه‌ی انتقادی عهد جدید، انجیل، را به زبان‌های یونانی و لاتین (Novum Instrumentum omne) چاپ می‌کند. با تأثیرپذیری از اراسموس، هولدریخ تسوینگلی، از مصلحان دینی سوئیس، یادگیری زبان‌های نگارش کتاب مقدس را آغاز می‌کند. «عهد جدید» اراسموس تا قرن نوزدهم مبنای بیشتر ترجمه‌های کتاب مقدس قرار می‌گیرد. سال ۱۵۱۷: ضربه‌ی نظری لوتر مارتین لوتر، مصلح دینی در آلمان، مخالفت خود را با فروش آمرزش‌نامه برای توبه‌ی مسیحیان بر مبنای باورهای پاپ در ۹۵ بند منتشر می‌کند. بر سر این موضوع از بعد تاریخی اختلاف نظر وجود دارد که آویختن متن آن بیانیه بر در کلیسا-قلعه‌ی ویتنبرگ در روز ۳۱ اکتبر ۱۵۱۷ به دست خود لوتر انجام گرفت یا کسی دیگر. اما قطعی است که او مفاد بندهای متن خود را همان روز برای دو اسقف و بعد، طی پاییز همان سال برای بزرگان و الاهی‌دانان دیگری نیز فرستاد. سال ۱۵۱۸: مجلس سراسری آوگسبورگ کلیسای روم لوتر را به ارتداد متهم می‌کند و از او می‌خواهد انتقادش را در موضوع آمرزش‌نامه‌ها پس بگیرد. در مجلس سراسری یا «رایشستاگ»، در شورای اعضای بلندپایه‌ی کلیسا در شهر آوگسبورگ، لوتر اعلام کرد در صورتی که استدلال‌های او بر مبنای کتاب مقدس رد نشوند، از پس گرفتن حرفش، سر بازمی‌زند. فریدریش، حاکم منطقه‌ی زاکسن و مسئول امور قانونی لوتر، مانع تحویل لوتر به کلیسای روم می‌شود.
سال ۱۵۱۹: تسوینگلی در کلیسای گروسمونستر هولدریخ تسوینگلی، مصلح دینی سوئیسی، در کلیسای گروسمونستر شهر زوریخ در سمت کشیش ناحیه آغاز به کار می‌کند. زوریخ همزمان گرفتار بیماری همه‌گیر طاعون است، اما تسوینگلی از این بیماری جان سالم به در می‌برد، در حالی که نزدیک به ۷۰۰۰ نفر، یعنی یک چهارم جمعیت زوریخ، بر اثر این بیماری از بین می‌روند.
سال ۱۵۲۰: انتشار جدل‌نامه‌های لوتر در این سال لوتر نوشته‌های اصلاح‌طلبانه‌ی محوری خود مانند «خطاب به اشراف مسیحی ملت آلمان»، «در باب اسارت بابِلی کلیسا» و «در باره‌ی آزادی انسان مسیحی» منتشر می‌کند. در رساله‌های یادشده، متأله مسیحی این فکر اصلاحی را بیان می‌کند که هر فرد از راه ایمان و بخشش خداوند، و نه میانجی‌گری کلیسا، امکان رستگاری و رهایی واقعی را دارد. از دید او، همه‌ی تعمیدشدگان چنین رهیافت مستقیمی به درگاه خداوند دارند. قاعد‌ه‌ای که لوتر نخستین بار همانجا در نوشته‌ی خود بیان کرد، «کشیش‌پنداری و روحانیت عمومی تمام مؤمنان» مسیحی، ردیه‌ای بر قدرت‌طلبی‌های روحانیت حاکم کلیسا است. نوشته‌های لوتر به لطف صنعت چاپ کتاب، بی‌درنگ به دست دیگران می‌رسند. پاپ لئو دهم خواهان سوزاندن آن‌ها می‌شود. [چون لوتر بر این باور بود که هر مسیحی تعمیدشده حق دارد محتوای کتاب مقدس را تعبیر کند و سوزاندن بدعتگذاران مخالف خواست آفریننده‌ی آن‌ها است.[1]]
سال ۱۵۲۱: فرمان «وُرمس» در محکومیت لوتر لوتر را برای دفاع از اندیشه‌هایش به مجلس سراسری شهر وُرمس فرامی‌خوانند. او باید نوشته‌های خود را پس بگیرد، اما از این کار سر باز می‌زند. در پی این خودداری، شارل، امپراتور وقت، با صدور فرمان وُرمس یا حکم محکومیت لوتر او را یاغی اعلام می‌کند. اما حکمران صاحب‌رأی[2] زاکسن بار دیگر به او امان می‌دهد. همزمان دانشگاه سوربن پاریس نیز اندیشه‌های لوتر را محکوم می‌کند.
سال ۱۵۲۲: میهمانی صرف کالباس و روزه‌خواری جمعی با برگزاری میهمانی عمومی صرف کالباس، از خوشگذرانی‌های قرون وسطا، ضمن حضور تسوینگلی در خانه‌ی کریستف فروشاوئر، ناشر سوئیسی، در زوریخ فرمان روزه‌داری کلیسا نقض می‌شود. تسوینگلی، نخستین رساله‌ی اصلاحی خود را «در باب انتخاب و آزادی صرف خوراک‌ها» به چاپ می‌رساند. پیامد آن: مجادله با اسقف شهر کنستانتس.
سال ۱۵۲۳: مناظره‌ی زوریخ تسوینگلی در مناظره‌ای با حضور شورای بزرگ دینی، کشیش‌های زوریخ و نمایندگان اسقف کنستانتس که در آن شهر مسئولیت امور را بر عهده دارد، از برداشت‌های فکری خود، از جمله در باره‌ی لغو تجرد کشیشان دفاع می‌کند. در پی طرح استدلال‌ها، شورای دینی از تسوینگلی پشتیبانی و به تحول جنبش اصلاح دینی در زوریخ کمک می‌کند. به‌دنبال این حمایت، دستور بیرون بردن تندیس‌های قدیسان از کلیسا صادر، و ارگ‌نوازی و سرودخوانی از مراسم وعظ و خطابه حذف می‌شود.
سال ۱۵۲۵: مجادله بر سر مراسم عشای ربانی، و جنگ‌های دهقانی تسوینگلی با انتشار رساله‌ی خود، «تفسیری در باب دین راستین و دروغین » (Commentarius de vera et falsa religione)، از دیدگاه‌های لوتر فاصله می‌گیرد. او طرفدار این دید است که نان و شراب مصرفی هنگام برگزاری مراسم عشای ربانی مسیحیان صرفاً نمادی از عیسی مسیح هستند. در مقابل، لوتر باور دارد که مسیح حقیقتاً در نان و شراب عشای ربانی حلول می‌کند. لوتر سپس با کاتارینا فون بورا، راهبه‌ی سابق، ازدواج می‌کند. در جنوب آلمان امروزی در بخش‌های بسیاری، دهقانان در برابر اربابان زمین‌دار خود (فئودال‌ها) شورش می‌کنند. خواسته‌های آن‌ها با رعایت حقوق بشر و شهروندی در پیوند بود و برای نمونه در «بیانیه‌ی دوازده‌ماده‌ای مِمینگن» صورت‌بندی شده بود. این خواسته‌ها تا حدی با اندیشه‌های اصلاح دینی نیز پیوند داشتند. توماس مونتسر، کشیش آلمانی، با نوشته‌های معطوف به انقلاب اجتماعی خود و رهبری جریان‌ها، به یکی از چهره‌های پیشرو در جنگ دهقانان تبدیل شد. لوتر، بر خلاف او از قیام‌ها فاصله می‌گیرد. پس از شکست سپاه دهقانان از نیروهای حاکمان محلی در حومه‌ی شهر فرانکِن‌هاوزِن فاتحان، مونتسرِ کشیش را گردن می‌زنند.
سال ۱۵۲۶: نقش مجلس سراسری در اشپایر در نشست مجلس شهر اشپایر، حاضران از انجام فرمان وُرمس در محکومیت دید مخالف کلیسا صرف نظر می‌کنند. بر این مبنا، شاهزادگان، خود اجازه دارند در باره‌ی فرمان و به‌دنبال آن، شیوه‌ی رفتار با جنبش‌های اصلاحی تصمیم بگیرند. با حمایت معدودی از حاکمان محلی – یا با به‌اصطلاح اصلاحات شاهزادگان – جنبش اصلاح دینی همچنان گسترش بیشتری می‌یابد.
سال ۱۵۲۸: مناظره‌ی برن در مناظره‌ی شهر برن سوئیس شورای بزرگ دینی، نزدیک به ۳۰۰ کشیش از منطقه‌ی برن، ۶۰ نماینده‌ی از زوریخ و همچنین اصلاحگران دینی‌ای از شهرهای بازل، استراسبورگ، کنستانس و اسقف‌های بازل، کنستانس، لوزان و ولیس، در باره‌ی شکل‌دهی آینده‌ی کلیسا مذاکره می‌کنند. شهر