بدون شک يک از بنيادی ترين مراسم پرستشی ما مسيحيان برگزاری شام خداوند است. نيايش و عهدی که تا زمان سکنیگزيدن کليسا در حضور ابدی خداوند می بايد مکررا در کليسای مسيح تکرار شود. عهدی که یادآور بدن، خون مسيح و پيمانی که سمبل اتحاد ايمانداران در مسيح خداوند است. اين عهد حکايت از کار عظيم ونجات قوم خدا دارد و نويد بازگشت پيروزمندانه او در جلالی که وعده داده شده است. يکی از مباحث بحث انگيز امروز جامعه جهانی (در زمان نگارش اين متن) پيرامون وظيفه کليسا در شرايط حاضر (بيماری همه گير کرونا) پيرامون گردهمايی وشرکت جستن در مراسم عشاء ربانی (شام خداوند) است. در اين مقاله کوتاه، هدف پاسخ دادن به اين سوال است: «وظيفة کليسا در اين شرايط غيرمترقبه پيرامون مراسم شام مقدس خداوند چيست؟
«لازم به يادآوری نيست که شيوع اين بيماری منجر به وقفه ای بزرگ و بلند مدت شده است، وقفه ای که هر نوع مراسم پرستشی را در سراسر اين کره خاکی تحت الشعاع قرار داده است. به راستی معضلی استثنايی در تاريخ پرستشی تمامی اديان وملل.»
طی تماس اخير با برخی دوستان در مناطق مختلف اين کره خاکی بيشتر متوجه اين گستردگی شدم. از مناطق کوهستانی در کشور اکوادور تا کشور زامبيا در افريقا تمامی اعضای کليساها از فرقه های متفاوت مجبور به محدود نمودن مراسم پرستشی خود شده اند. در طی شيوع اين بيماری، يکی از معمولترين عکس العمل های انسانی انديشيدن و يافتن راه چاره ای برای حل مسايل است. سياستمداران برای هماهنگ نمودن گروههای متفاوت برای حفظ و سلامتی افراد جامعه تلاش میکنند؛ مسئولین بهداشت و درمان خواهان ابداع روشهايی برای درمان و بهبودی بيماران هستند، و بالطبع قشری مانند رهبران کليسايی سعی در خدمات رسانی به اعضا در حوزه شبانی خود دارند. در خلال اين برهه زمانی، نااميدی بوی آشنای هر منزلی شده، برخی از مدافعين فلسفه پراگماتيسم (عملگرايی) صحبت از واژگان جديدی به نام «کليسای مجازی» میکنند. واژه ای که در چند سال اخير کم و بيش به گوش های ما آشنا شده و با دستورالعملهای اخير تحت عنوان «فاصله گيری اجتماعی» اين واژه بيشتر بر روی صفحات اينترنتی و شبکه های اجتماعی خودنمايی میکند. در اين بازه زمانی، شبانان وبرخی از مسئولين کليسايی استفاده از تکنولوژی را ابزاری مناسب برای مقابله با اين معضل يافته اند. اين دسته از شبانان اقدام به دعوت کليساهای محلی به جهت برگزاری شام مقدس خداوند نمودند- اجرای نيايش و برگزاری عهدی مقدس در قالبی مجازی و انسانی. چرا شام مقدس خداوند مستلزم عنايت و توجه بيشتری از بستری است که تکنولوژی قادر به تدارک آن است؟
اتحادی مجازی یا گسست واقعی
هر مسيحی راستين، عليرغم گرايش الاهياتی و عمق تاثيرپذيری وی از الاهيات مدون يا مدرن میبايد قادر به رويت و درک يک حقيقت باشد. حقيقتی که در بطن شام اخر خداوند در هنگام عيد فصح متجلی شد (متی ۲۶:۲۶-۲۹).
متی تصويری پرروح، زنده و بسيار پويايی از مشارکت منحصربفرد به تصوير میکشد. شاگردان در حضور عيسای مسيح مشغول به گفتگويی حقيقی و بدون واسطه هستند. او نان را گرفته، برکت داده و پاره کرد. مشارکتی و جوی به دور از مفاهيم پيچيده و مصنوعی بشری. اين تصوير نمايانگر نوعی ارتباط ساده اما پرمعناست. مسيح با اشتياقی خاص در انتظار اين فرصت بود تا برای اخرين بار نقشه خدای ناديدنی را برای برگزيدگانش باری ديگر توصيف کند. شايد بتوان آن را مقدمه ای بر آشتی خدا با نسل بشر قلمداد کرد. مکانی خاص، برای گروهی خاص که عاری از هر گونه تظاهر و تلاش انسانی بود مگر برای يهودای اسخريوطی. در اين فرصت پايانی و مشرف به مرگ بر روی صليب، مسيح در حاليکه شاگردانش را صميمانه خدمت می نمود، صحبت از وقايعی کرد که در شرف اتفاق بود. به راستی تکنولوژی در زندگی انسانی از جايگاه ويژه ای برخوردار است و بايد پذيرفت که تحت مشيت خداوند است که اين ابزار انسانی برای ارتباط ايمانداران در برخی امور کارامد بوده و حتی برای گسترش پيغام شادی بخش انجيل ابزار مناسبی بوده و هست.
نويسنده شخصا تکنولوژی را يکی از ابزارهای مهم برای پيشبرد ملکوت خدا می داند. ابزاری که می بايد مورد استفاده مسيحيان قرار گيرد، اما نبايد فراموش کرد که اين نوع ارتباط منجر به نوعی اتحاد مجازی (غير واقعی) و در عين حال گسستگی حقيقی شده است. وضعيت جاری و امروز جامعه بشری (فاصله گيری اجتماعی) برای هر شخص واقع بينی ملموس بوده وهست. نگاهی به رساله پولس به کليسای قرنتيان معرف مفهوم کليسا است. در سخنان پولس رسول، کليسا شامل يک ويژگی خاص است و آن صفت در «با همديگر بودن» تعريف شده است. در واقع، او پنج مرتبه «با همديگر بودن» را در باب يازدهم (آيات ۱۸ - ۳۴) متذکر می شود. عيسای مسيح «با همديگر بودن» را در ابتدای خدمتش يادآور می شود، او از شاگردانش خواستار تحقق اين امر بود. امری که می بايد استمرار داشته باشد (لوقا ۲۲:۱۹). منطق يکی ديگر از عطايای خداوند به بشر محسوب می شود. حتی منطق (فارغ از احساسات و کژگرايی هر شخص) نيز اشاره به اين حقيقت دارد که مستفيض شدن از شام مقدس و برخورداری از موهبت نهفته در آن بدون «با همديگر بودن» فاقد هر گونه مفهوم کتاب مقدسی است. با اندکی تامل میتوان به اين واقعيت پی برد که چنين ارتباطی (مجازی) از طريق شبکه ای متشکل از مدارهای ديجيتال و گرافيکی، ابزاری بی روح و فاقد ويژگی های خدادادی و طبيعی انسانی است. اين شالوده و مفهوم شام خداوند نمی بايد به صفحه نمايشی کامپيوتر محدود شود. در همان حال که تکنولوژی قادر به نزديک نمودن انسانها به هم بوده اما در همان حال، نهايتا اين تلاش در مشارکت صميمانه بين مقدسين ناتوان بوده است. نکته ای که نبايد فراموش شود اين است که منطق هميشه معرف و تعيين کننده موضع يک مسيحی نسبت به مکاشفه الهی نيست. آنچه تعيين کننده موضع يک مسيحی است، الاهيات مسيحی است. با عنايت به الاهياتی صحيح، شام خداوند همانند تعميد آب يک رويداد شخصی يا اختصاصی نبوده و نيست. شام خداوند و مراسم تعميد، رويدادهايی عمومی تعريف شده اند. خواننده گرامی به ياد داشته باشيد که اين دو حکم، امری انسانی نيستند بلکه آیينی مختص کليسای خداوند هستند. در رساله اول پولس به قرنتيان باب ده، آیه هفده، پولس، رسول خداوند چنين مینويسد: «زيرا ما که بسياريم، يک نان و يک تن می باشيم چونکه همه از يک نان قسمت می يابيم» (اول قرنتيان ۱۷:۱). به وضوح هدف و نقش کليسای مجازی (غير واقعی) تلاش در نفی «يک تن» بودن جماعت خداوند را دارد. حتی نگاه به تاريخ کليسا نشانگر اين واقعيت است. بر مبنای سوابق تاريخی و رسوم کليسا (کليسای ارتدکس شرقی، کليسای کاتوليک و پروتستان) به مدت بيش از دو هزار سال اين رسم و آیین مقدس به صورت گروهی صورت گرفت تا سمبلی برای اتحاد کليسا و بدن مسيح باشد.
اجرای شام مجازی خداوند صريحا خارج از چارچوب تعليمی کليسا و ايمان مسيحی است با علم بر اينکه شبان دستورالعمل هايی را از طريق يک دوربين ديجيتال به عده ای در منازلشان ابلاغ می کند. چنين شبانان و معلمينی اصول اوليه ايمان مسيحی را به فراموشی سپرده اند که حضور و اتحاد جماعت خداوند لازمه اجرای شام مقدس واقعی خداوند است. طبيعتا در چنين شرايطی هر شخص موظف به پاسخ به اين سوال است که آيا شبان يا معلم من مطابق کلام خدا تعليم می دهد و عمل می کند يا خير؟
حراست از شام خداوند
بر هر مسيحی و عضو کليسا روشن است که قبل از شرکت جستن در مراسم عشاء ربانی، دادن دستورالعمل های روشن به منظور حراست از آیين مقدس شام خداوند امری ضروری است. شام خداوند يکی از دو حکم اساسی کليسا است. اگر چه اين حکم دارای بعد نجات بخش نيست اما حاوی عناصر منحصر بفرد و روحانی است که می بايد کاملا مراعات شود.
در واقع، شام خداوند باید یادآور سه حقیقت اساسی برای یک مسیحی باشد (۱): تجسم، (۲) فدیه و قربانی شدن و (۳) وعده بازگشت ثانوی عیسای مسیح. همچنین زمانی برای به یاد آوردن ذات گناه آلود انسانی ما و اعترافی حقیقی پیش از شرکت جستن در این امر مهم (اول قرنتیان ۱۱). حراست از سفره و شام خداوند اشاره به ذات انحصاری ایمان مسیحی دارد. امری که اشاره به تفکیک دو گروه است: گروهی معتقد یا به اصطلاح مدعوین مهمان و گروهی که اجازه شرکت در این شام مقدس را ندارند. امری حیاتی که وظیفه هر خادم آشنا با کلام مسیحی است. لزوم این نوع تفکر و رفتار نه فقط در کلیسا بلکه در حیطه هر خانواده که فرزندانی بی ایمان دارد باید مورد تاکید قرار بگیرد تا فرزندان غیرمسیحی از شرکت در شام خداوند برحذر دارد.
شام خداوند به راستی پرستشی جدی است، در این نوع پرستش حضور خاص خداوند در میان جماعت ایمانداران ابعاد خاصی را بدان می افزاید که نظارت و سرپرستی مشایخ و رهبران را الزام آور می کند. مدیریت و نظارتی که در یک فضای دیجیتالی (صفحه نمایشگر کامپیوتر یا تلفن دستی) نه تنها ارزش ذاتی آن را زیر سوال می برد بلکه امکانپذیر هم نمی کند. به طور خلاصه، کلیسای امروزی بیش از هر زمانی نیاز به خادمینی وفادار و شبانانی متعهد دارد تا نه فقط با برخوردی مملو از محبت کلیسا را در این راستا راهنمایی کنند بلکه با دادن هشدار به شرکت کنندگان از بی حرمتی دانسته یا ندانسته به شام خداوند برحذر دارند.
مشیت الهی در بازداشتن از شام مقدس
اراده و مشیت خداوند در هر زمان می باید امری پذیرفتنی باشد. مسیحیان تحت جفا در اسارت به مشیت و اجازه خداوند از شرکت جستن در شام خداوند محروم هستند. آیا عدم امکان شرکت در شام مقدس را می باید نوعی حتک حرمت و بی احترامی به خداوند قلمداد نمود؟ بالطبع پاسخ منفی است. در چنين مقطعی، همانطور که در بخش های قبل خوانديم حکمت و منطق، ابزار اصلی يک مسيحی به شما می آيند. در حيطه عقلانی (به دور از احساسات و تلاشهای انسانی) روشن است که در شرايطی خاص (نظير بيماری همه گير کرونا يا مشابه آن) کليسا را دچار چالش هايی می کند. چالشی که به اجازه و تاييد خداوند کليسا متوجه جهان و کليسای او شده است. دراين روند، تلاش انسانی به منظور چيره شدن براين چالش استفاده از تکنولوژی ابزاری مناسب برای ايجاد پلی موقت بين مسيحيان می تواند باشد اما نبايد اين دستاويز را به عنوان «کليسا مجازی» بپذيريم زيرا که کليسای خداوند، مجازی نيست! کليسا يا بدن مسيح، يک واقعيت مطلق است. واقعيتی که نبايد در هاله ای از تعريفات و تحريفات انسان قرن بيست و يکم مفهوم حقيقی خود را از دست بدهد. خواننده گرامی، پذيرش اين ادعا از ارزش و ماهيت کليسا کاسته و آن را در سطح صفحه نمايشگر کامپيوتری (همانند بسياری از امور روزمره انسانی) پايين می آورد، زيرا که امری ناممکن است. ما در مقطعی از زمان زندگی می کنيم که طبق مشيت الهی قادر به مشارکت معمول در کليسا نيستيم و اين عدم توانايی در مشارکت گويای شگفتزدگی انسان است اما به معنی غافلگيری خدا نيست زيرا که اين فصل از زندگی تحت خواست و اراده او برای ما مقرر شده است. خدای ديروز، امروز و فردا همواره پادشاه و صاحب سلطنت مطلق است تا اراده خود را به انجام برساند. چالشها و مشکلات جهان امروز، پرده برداری از درک الهياتی و اعتقاد کليسا يا افرادی می کند که نگاهی فرودستانه نه تنها به شام خداوند بلکه به پرستش مسيحی دارند. غالبا چنين شرايطی منعکس کننده و گويای تفکرات ايمانی هر شخصی يا گروه می باشد. در انجيل لوقا فصل ۲۳، کلام خدا اشاره به گناهکاری می کند که در کنار صليب عيسای مسيح، مصلوب شده است. اين دزد، با پذيرفتن مسيح، طبق مشيت خداوند از تعميد آب محروم شد، رويدادی مقرر يافته به اراده خداوند. به جای تعريفی جديد و انسانی برای شام خداوند و به جای تبديل کردن آن به روشی مجازی، کليسا (از جمله خادمين پيشگرا) می بايد صبور باشد و اقتدار خداوند را به خود يادآوری کند و خواستار پرستشی حقيقی، در نظم و شايسته خدای پدر باشد. پرستش مسيحی، ريشه در اراده و هدفی دارد که خداوند در راستای تاريخ اسراييل و کليسا مقرر فرموده است. اراده ای که مافوق فرهنگ، تفکرات، ابداعات انسانی و اتفاقات طبيعی است. اين برهه زمانی نيز مانند هر زمان ديگر در گذر است و هر کليسای محلی دوباره به پرستش واقعی خواهند پرداخت. وظيفه يک مسيحی در پذيرفتن برادر و خواهر خود امری الزامی است، همانطور که گرامی داشتن بدن و خون مسيح (نه عنصری مجازی و غير قابل لمس) با به جا آوردن شام خداوند تا بازگشت دوباره پادشاه آسمانی ما در جلال تدوام خواهد داشت.
منبع مقاله: مجله شبان شماره ۸۶
