بر سر آنانی که بدون شنیدن مژده انجیل از دنیا رفته اند چه خواهد آمد؟
مانی محمدی
پیش از پاسخ می باید پرسش را کمی بازتر کرد و درباره پرسش کمی شفاف تر بود. منظور از بر سر انانی که بدون شنیدن مژده مسیح از این دنیا می روند و یا موفق به شنیدن مژده ی نجات نمی شوند چه می آید؟ این بدین معنا است که در طول تاریخ انسانهای بسیاری ممکنه و جود داشته باشند که بدون شنیدن مژده ی نجات از این دنیا رفته باشند. مثل برفرض اقوام بدوی در جنگل های آمازون یا قوم هایی که همین امروز در قرن ۲۱ در شمال روسیه موفق به شنیدن مژده انجیل نشده اند؛ بلی، امروزه در دنیای ارتباطات اقوامهای بسیاری در دنیا وجود دارند که موفق به شنیدن مژده ای انجیل نشده اند. پرسش این است که بر سر این انسانها و یا اقوام چه می آید وقتی بدون مسیح میمیرند؟
دیدگاه کلیسای کاتولیک در مورد پاسخ به این پرسش بر این منوال است:
آن دست انسانهایی که بدون شنیدن مژده ی مسیح از این دنیا می روند در صورتی که در طول زندگی خود توانسته باشند اعمال صالح و نیکویی بجا بیاورند، بنابراین در روز داوری آنها نیز از بخشش عیسی مسیح برخوردار می شوند و وارد بهشت می شوند. زیرا اعمال صالحه این مردم باعث خوشنودی خدا شده است، بنابراین این خشنودی خداوند است که پس از مرگ در روز داوری ایشان را بوسیله ی عیسی مسیح بازخرید می کند.
این ایده و نظر که متعلق به کلیسای کاتولیک است نجات از طریق عیسی مسیح را منکر نمی شود منتهی این نجات را به روز داوری و مرتبط با اعمال حسنه انسانها می داند. این نجات شامل حال مسلمانان نیز خواهد شد. (شورای دوم واتیکان ۱۹۶۵)
بدون تشریح چند آموزه ی مرتبط قادر نخواهیم بود پاسخ را به درستی و کتاب مقدسی دریابیم.
من تلاش می کنم در این نوشتار کوتاه به ترتیب این موضوعات را توضیح بدهم تا بتوانیم قدم به قدم به دریافت پاسخ صحیح و کتاب مقدسی برسیم.
الف)
- گناهِ درونی و ذاتی انسان
کتاب مقدس تعلیم می دهد که تمامی نسل بشر پس از گناه پدر و مادر اول ما یعنی آدم و حوا در گناه فروافتادند و نتیجه این گناه فساد کل طبیعت و در نهایت مرگ روحانی – فیزیکی نسل بشر بود.۱ پس تمام انسانهایی که پس از آدم و حوا پا به این دنیا می گذارند به همراه ذات گناه آلود و رابطه قطع شده با خدا متولد می شوند.۲ تمام نسل بشر در گمراهی هستند و بدنبال خدا نیز نمی گردند.۳ پس با توجه به این تعاریف ما می فهمیم که کتاب مقدس به ما می آموزد تمامی نسل بشر از آدم و حوا تا به امروز و تا آخرین روز این دنیا که پا به این هستی می گذارند، همگی گناهکار می باشند.
ب)
- عدالت خداوند
زمانی که ما از عدالت خدا صحبت می کنیم در حقیقت داریم درباره داوری خداوند حرف می زنیم. عدالت خداوند دقیق است و بدون ذره ای و حتی یک اشتباه عمل می کند. این جزو شخصیت خداوند است که از او خارج نمی باشد.
اما عدالت خداوند دقیقا چه کاری را انجام می دهد؟ عدالت خداوند، انسان را بخاطر گناهش، یعنی آن گناه ذاتی و درونی که با او متولد می شود، مجازات می کند. کتاب مقدس می گوید: «مزد گناه موت است»۴. یعنی اینکه خداوند که (قدوس) است نمی تواند گناه را بی پاسخ بگذارد.
اگر خدا گناه را بی پاسخ بگذارد و مجازات نکند بنابراین او دیگر خدای عادل محسوب نمی پشود. خدا نمی تواند عملی خارج مغایر با ذات خودش بجا بیاورد.
ج)
- مجازات تمام دنیا و نسل بشر
حال که می دانیم خدا قدوس است و در او ناپاکی نیست می توانیم درک بکنیم که عدالت خدا که عکس العملی خودکار نسبت به آن قدوسیت است، چه بلایی می تواند بر سر مردم دنیا و این جهان فروافتاده در فساد و تباهی بیاورد. اگر مزد گناه موت باشد بنابراین سرنوشت مختوم به عذاب و دردی در انتظار نسل بشر می باشد. زیرا داوری هولناک خداوند بر تمام انسانهایی می افتد که با شکستن شریعت لعنت خدا را بر خود گرفته اند.۵
با بررسی اجمالی این ۳ مورد می توانیم پی ببریم که ما انسانها تماما و بدون استثناء لیاقتی بیشتر از داوری و جهنم یعنی دریاچه ی گوگرد و آتش نداریم و این کاملا با عدالت خداوند سازگار و همچنین کاملا این مجازات همتراز با گناهی است که انسان مرتکب آن گشته یعنی طغیان علیه خدای قدوس و قادر مطلق.
اما داوری خدا تنها بر انسانهای گناهکار خواهد بود و نه آنانی که نزد خداوند گناهکار محسوب نمی شوند.
خدا را در اراده ابدیش چنین پسند آمد که خداوند عیسی یعنی پسر یگانه خود را به عنوان واسطه در میان خدا و انسان انتخاب و مقرر فرماید به طوری که او نبی و کاهن و پادشاه و رأس و منجی کلیسای خود و وارث همه چیز و داور عالم باشد و خدا از به مسیح قومی عطا فرمود که ذریت او باشد و توسط او در وقت معین خریداری و دعوت گردد و عادل شمرده و تقدیس و پُرجلال شود.۶
این نشانگر آن است که انسان شخصا به تنهایی قادر نخواهد بود که خدا را از خودش خشنود کند و یا به هر نحوی با اعمال حسنه ی خود خدا را شادان نماید. کلام خداوند درباره اعمال نیک انسان می فرماید:
ما همه گناهکاریم، و حتّی بهترین کارهای ما سرتاسر ناپاک است.
به خاطر گناهانمان، ما مانند برگهای پژمرده‌ای هستیم که باد آنها را پراکنده می‌کند. (اشعیا ۶:۶۴)
و همچنین در ادامه در عهد جدید می خوانیم که انسانها أساسا دنبال خدا نمی گردند که حالا بخواهند او را از خود راضی و خوشنود کنند. علاوه بر این زمانی که این تعلیم داده می شود که کارهای حسنه ی انسانهایی که مژده ی نیک مسیح را نشنیده اند می تواند ایشان را نجات دهد آن هم در روز داوری دچار دو اشتباه فاحش الهیاتی شده ایم:
۱- آنانی که مسیح را نشناخته اند در اصل خدای پدر را نشناخته اند:
عیسی به او گفت: «من راه و راستی و حیات هستم، هیچ کس جز به وسیلۀ من نزد پدر نمی‌آید. اگر مرا می‌شناختید پدر مرا نیز می‌شناختید از این پس شما او را می‌شناسید و او را دیده‌اید.» (یوحنا ۶:۱۴-۷)
حال وقتی می گویید اعمال حسنه دقیقا منظورتان نسبت به کدام خدا است؟ چگونه می باشد کسی که مسیح را نشناخته است می تواند خدایی که نشناخته است و ندیده است را از خود شادان کند؟ چگونه است که کلیسای کاتولیک باور دارد یک مسلمان به الله و کتاب قرآن و ایماندار به محمدبن عبدالله به عنوان پیامبر، آنزمان که با نیت قربت الله ۱۷ رکعت نماز می خواند و به پرستش کعبه می رود در همان حال مستعد شادمان ساختن خدایی را دارد که أساسا او را نه می شناسد و نه میل و رغبتی به شناختش دارد؟
مگر در رساله به رومیان باب اول نمی خوانیم آنانی که حتی خدا را بواسطه ی فیض عام او شناختند، اویی که لایق پرستش و تکریم بود را نه پرستش کردند و نه تکریم؟۷ آیا این عیسی مسیح است که نقش واسط را برای خشنودی خدای پدر ایفا می کند و یا انسان خود به تنهایی می تواند بدون عیسی مسیح خدا را از خود خوشنود سازد؟
ممکن است است پاسخ این عده از مدعیان این باشد که طبق این آیه ایشان قادرند خدا را خوشنود کنند:
هر گاه غیر یهودیان که دارای شریعت موسی نیستند احکام شریعت را طبیعتأ انجام می‌دهند معلوم است که شریعت آنان خودشانند. با وجود اینکه شریعت کتبی ندارند، (رومیان ۱۴:۲)
اما متاسفانه این آیه به درستی در جایگاه خودش مطالعه و تفسیر نمی شود. زیرا دو آیه قبل محکومیت انسانهایی که بر حسب آنچه در درونشان قرار دارد را نشان می دهد. آنچیزی که در قلب و وجدان انسانها حکم می کند تا خدا را خشنود کند، بالعکس باعث محکومیت ایشان شده است:
زیرا آنانی که بدون شریعت گناه کنند، بی شریعت نیز هلاک شوند و آنانی که با شریعت گناه کنند،
از شریعت بر ایشان حکم خواهد شد. (رومیان ۱۲:۲)
۲- در روز داوری دیگر نجاتی در کار نخواهد بود. نجات تنها تا زمانی عملا برای انسان می باشد که شخص در قید حیات باشد و با قلب و جان اعتراف کند.۸ بنابراین شخص تا زمانی که زنده می باشد می تواند با اعتراف و توبه ثمربخش جانش را از هاویه نجات دهد در غیر اینصورت پس از مرگ هیچ نجاتی برای انسان در کار نیست.
مجددا، کلیسای کاتولیک به یک آموزه ی غیرکتاب مقدسی برزخ باورمند است. به زبان ساده برزخ جایی است که هر کس طبق گناهان خود بر حسب کم یا زیاد بودن در صورتی که در طول زندگی موفق به توبه از آنها نشده در برزخ می ماند تا از آن گناهان پاک شود و سپس وارد آسمان می شود. این آموزه تایید و مهر کتاب مقدس را بر خود ندارد و متاسفانه یکی از انحرافاتی است که باعث شده است این توهم در این کلیسا شکل بگیرد که انسانها ممکن است پس از مرگشان چه در برزخ و چه بعد در مقابل تخت داوری به وسیله اعمال حسنه و نیک شان بدون مسیح نجات پیدا کنند.
نتیجه گیری
بر خلاف باور کاتولیکی مسیحیت حقیقی باورمند به نجات تنها بوسیله مسیح است. کتاب مقدس صریحا به ما می گوید که انسانها بخاطر اینکه به عیسی مسیح ایمان نیاورده اند مجازات نمی شوند؛ بلکه انسانها بخاطر گناهانشان است که مورد داوری قرار میگیرند. بنابراین می خوانیم که:
و در هیچ کس غیر از او نجات نیست زیرا که اسمی دیگر زیر آسمان به مردم عطا نشده که بدان باید ما نجات یابیم.
(اعمال رسولان ۱۲:۴)
معیار نجات انسانها از داوری و مرگ ابدی ایمان به عیسی مسیح است. و این ایمان تنها تا زمان حیات شخص در این دنیا امکان پذیر می باشد. بنابراین هرکسی که بدون عیسی مسیح از این دنیا برود (خواه مژده را شنیده باشد و خواه نشنیده باشد) در داوری خداوند خواهد افتاد.
ممکن است بپرسید چرا اینگونه است؟ آیا خدا در قبال آنان که مژده انجیل راپنشنیده و از این دنیا رفته اند عدالت خود را بجا نیاورده است؟ اتفاقا همین پرسش را نیز روزی از پولس رسول پرسیدند. زمانی که پولس درباره این صحبت کرد که خدا یعقوب را دوست داشت و از عیسو متنفر بود، آن هم وقتی که هر دو در شکم مادرشان بودند. پولس پاسخ ایشان و ممکن است بعضی از شما را اینگونه داده است:
پس چه بگوییم؟ بگوییم که خدا بی انصاف است؟ هرگز. زیرا خدا به موسی می‌فرماید: «به هر که بخواهم رحم کنم، رحم خواهم کرد و به هر که بخواهم دلسوزی نمایم، دلسوزی خواهم نمود». بنابراین به خواسته‌ها و کوششهای انسان بستگی ندارد بلکه بسته به خدایی است که رحمت می نماید. کلام خدا به فرعون می‌فرماید: «به همین منظور تو را برانگیختم تا به وسیلۀ تو قدرت خود را نشان دهم و اسم من در سراسر جهان انتشار یابد». بنابراین به هر که بخواهد، رحمت می‌نماید و هر که را بخواهد، سرسخت می‌سازد. (رومیان ۱۴:۹-۱۸)
پیشنهاد من این است که بجای این پرسش، سوالی دیگر از خودمان بپرسیم:
- چرا خدا من را که لایق جهنم و آتش و مرگ ابدی بودم را برگزید تا در آسمان تا ابدالآباد با او در شادی زیست کنم؟ چرا عیسی مسیح برای من بر روی صلیب رفت و گناهان من را بر خود گرفت؟ مگر من چه چیزی داشتم که آن انسان دیگری که به عیسی مسیح ایمان نمی آورد نداشت؟ خداوند یکبار این کار را در بعدی وسیع کرد. تمام مردم جهان را با سیل از بین برد. راستی چرا هیچ وقت نپرسیده ایم و یا خیلی برایمان جذاب نبوده بدانیم چرا فقط نوح و خانواده ش نجات پیدا کرد و آیا الباقی انانی که مردند مژده نیک نجات را دریافت کرده بودند یا خیر؟
وظیفه اصلی ما مسیحیان این است که در دعا و غیرت برای بجا آوردن فرمان اعظم عیسی مسیح۱۰ برای بشارت و مژده انجیل به دنیا کوشا باشیم و در انجام این وظیفه خطیر در راستی و امانتداری کوتاهی نکنیم ولی در عین حال فراموش نکنیم که خداوند هرکس را بخواهد بر می گزیند و در این گزینش شخص را نیز فرا می خواند تا با او زیست کند.۹ حتی اگر آن شخص در أعماق جنگلهای آمازون باشد؛ حتی اگر آن شخص در بالای کوه های هیمالیا و دشتهای دور افتاده آفریقا. زیرا خداوند خداست، خداوند حاکم مطلق است و نجات را از طریق فیض عظیم خود برای هرکس که بخواهد بجا می آورد و هرکس را نیز که نخواهد نجات نمی دهد.
ما مسیحیان راهی جز اعتماد به محبت، فیض، عدالت و راستی خداوند عیسی مسیح نداریم.
مانی محمدی
- خدمت «چهره به چهره»
رویای آشتی پارس زبانان با عیسی مسیح
پی نوشت
۱. پیدایش ۱۳:۳
۲. مزمور ۵:۵۱؛ افسسیان ۱:۲
۳. رومیان ۹:۳-۱۸
۴. رومیان ۲۳:۶
۵. افسسیان ۳:۲؛ رومیان ۱۲:۵
۶. اعتقادنامه وستمنیستر فصل هستم واسطه بودن مسیح (شماره ۱)
۷. رومیان ۲۱:۱
۸. رومیان ۹:۱۰
۹. رومیان ۲۷:۸-۳۰
۱۰. متی ۱۹:۲۸
